Deskiñ ha Komz Brezhoneg

logo

Kentel Brezhoneg Meurzh 2021

Izabel ar 03 Meurzh 2021

Petra poa graet ?

Brav a oa an amzer ar sizuhn tremenet, kroget am boa naetaat ma bag-lien, gwalc'het em  boa ar strad leun loued goude ar goañv.

Le temps était beau la semaine passée, j'ai commencé à nettoyer mon voilier, j'ai lavé les fonds plein de moisi après l'hiver.

Adlakaet am boa ar gouel-vras hag ar fok roll-diroll (e c’heller lavarout ivez gouel-stae roll-diroll).

J'ai remis la grand-voile et le foc à enrouleur. (on peut aussi dire "gouel-stae")

Ken diwezhat, me vo e Sant-ke evit lakaat ar vag war an diorenn ha delc’her an naetadur ar c’houc’h.

Plus tard, j'irai à Saint-Quay mettre le bateau au sec et continuer le nettoyage de la coque.

Kavet a ran ar gerioù teknik war ul lec’hienn web « brezhoneg unan warn ugent poent com. »

J'ai trouvé les mots techniques sur le site web Brezhoneg21.com.  (dictionnaire breton scientifique)

Deizh a bloa ma gwreg a oa ivez, bet omp en restaorant gant ar familh, nann n’eo ket gwir ur fentigell eo !

Geriaoueg

• tachoù jenofl➣ clous de girofle

• bara kraz➣ pain grillé

• spisoù➣ épices

• goude merenn➣ après dîner

• un pe div eurvezh➣ une ou deux heures

• ar maouez° (vaouez)➣ la femme (épouse)

• startijen zo➣ C'est super! dynamique, fermeté…

• gouzañv, ne c’houzañv ket kement➣ supporter, endurer…

• merc’h gaer➣ belle-fille

• goro (v)➣ traire

• e-giz se mañ pe e-mod se mañ➣ comme-ci, comme ça

• kuzul merañ➣ conseil d'administration

Izabel ar 15 Meurzh 2021

Salud deoc'h, Mat an traoù ?

Au cours de la semaine dernière, nous avons revu les temps composés :

présent composé et passé composé, et donc les verbes « avoir et être » au passé.

Nous avons fait un exercice pour choisir le bon auxiliaire au présent et au passé (en pièce jointe).

Demain, nous travaillerons sur une ou deux mises en situation pour utiliser des phrases du quotidien.

Je vous laisse avec une chanson d' Eben (An Ibil Gwer - paroles sous la vidéo) : youtube video

Devez mat deoc'h Izabel

Auxilliaire Etre ou Avoir ?

• Choaz etre bezañ ha kaout (choisir entre être ou avoir ; Choaz : choisir)

1. en amzer-vremañ (au présent)

2. en amzer-dremenet (au passé)

 

⏵ Chomet .... da labourat diwezhat. (a & adv.  diwezhat : tard, tardif, en retard)

1. chomet int da labourat diwezhat.

2. chomet oant da labourat diwezhat.

⏵ Me .... kouezhet e-barzh un toull.

1. Me zo kouezhet e-barzh un toull.

2. Me a oa kouezhet e-barzh un toull.

⏵ N'eo ket Perig .... gwelet hiziv / warlene

1. N'eo ket Perig ac'h eus ('teus) gwelet hiziv.

2. N'eo ket Perig az poa ('toa) gwelet warlene.

⏵ Roet .... un aval d'ar plac'h.(ni)

1. Roet hon eus un aval d'ar plac'h hiziv.

2. Roet hor boa un aval d'ar plac'h dec'h.

⏵ Piv ..... erruet en ti en noz-mañ / en noz-se ?

1. Piv zo erruet en noz-mañ ?

2. Piv a oa erruet en noz-se ?

⏵ Petra .... lavaret dezhañ hiziv / ar bloaz paseet (v. paseal : passer) ?

1. Petra ac'h eus lavaret dezhañ hiziv ?

2. Petra az poa lavaret dezhañ ar bloaz paseet ?

⏵ Ni .... o pourmen e kêr.

1. Ni zo o pourmen e kêr. ( Emaomp o pourmen e kêr )

2. Ni oamp o pourmen e kêr dec'h. ( Edomp o pourmen e kêr)

⏵ E pelec'h .... kavet anezho? (c'hwi)

1. E pelec'h hoc'h eus (ho peus) kavet anezho ?

2. E pelec'h ho poa kavet anezho ?

⏵ Piv .... bet ul lizher hiziv / en deiz-se ?

1. Piv en deus bet ul lizher hiziv ?

2. Piv am boa bet ul lizher en deiz-se ?

⏵ Piv .... bet e Gwened er mintin-mañ / warlene ?

1. Piv zo bet e Gwened er mintin-mañ ?

2. Piv a oa bet e Gwened warlene ?

 

Les particules verbales.

• Le verbe est généralement précédé, sauf à l'infinitif et à l'impératif, d'une particule.

⏵ Cette particule est « a » si le verbe est précédé de son sujet ou d'un CoD direct :

me a hadje sème

tud a welanje vois des gens

skeiñ a rankasil dut frapper

⏵ Cette particule est « e » si le verbe est précédé d'un complément indirect ou d'un adverbe :

eviti e laboureil travaillait pour elle

neuze ez eas kuitalors il sortit e devient ez ou ec'h devant une voyelle

⏵ Avec le verbe être la règle d'emploi est la suivante :

a vient après le sujet

me a oaj'étais

e vient après l'attribut ou le complément.

klañv e oaj'étais malade

eno e oa trouzlà il y avait du bruit

⏵ Après les conjonctions c'est la particule « e » qu'on utilise.*

koulskoude e felle dezhañ mont kuit.     cependant elle voulait partir

ne gomzo ket, pe e vezo tamallet.il ne parlera pas ou il sera blâmé

hag e labour atavet il travaille toujours

une exception existe pour « pe » et « hag » quand elles relient 2 verbes précédés du sujet ou CoD.

ar re-se a blego pe a varvo.ceux-là plieront ou mourront

ar plac'h a gomze had a gane.la jeune fille parlait et chantait

da gerent a gari hag a zouji.tu aimeras et respecteras tes parents

 excepté pour les conjonctions :  ma, mar, pa, ne, na, en em, voir ci-dessous.

 

• On supprime la particule, quand le verbe est précédé des conjonctions :

ma, mar, pa, ne, na, en em, ou d'un pronom personnel.

kozh e oa pa varvas.il était vieux quand il mourut

warc'hoazh he gwelin.demain je la verrai

remarque 1 : en em peut parfois être précédé de « ez » ou « ec'h » et plus rarement de « a »

neuze ez en em roas da gousket.alors il s'endormit

an daou vreur a en em gare.les deux frères s'aimaient

remarque 2 : On supprime la particule après 2 conjonctions peu usitées « aba » et « endra »

aba veve.depuis qu'il vivait

endra gomzetandis qu’'il parlait

remarque 3 : Devant les formes de bezañ et mont commençant par des voyelles, on emploie ma’z et pa’z au lieu de ma et pa.

ma'z afen disi j'allais là

pa'z on bet enoquand j'ai été là

Les formes de « bezañ » à l'imparfait (oan, oas) font souvent exception à cette règle.

pa oansi j'étais

• On supprime parfois la particule devant certains verbes, en particulier « Bezañ ».

les formes de bezañ (emaon, emaout …) ne prennent jamais la particule.

On supprime la particule devant toutes les formes de « endevout ».

• Devant quelques verbes, la particule « e » peut commencer une phrase :

ez an da lavaroutje vais dire

e c'hallfe bezañ mail se pourrait que…

e kredan aes ez…je crois facilement que …

• Il existe une particule optative « ra » qui se place devant le verbe au futur, pour exprimer un souhait :

ra zeuio buan en-droqu'il revienne vite équivalent subjonctif

L'optatif se forme aussi avec l'infinitif et la proposition da :

dezhañ da zont en-dro buanà lui à revenir vite


Chanson An ibil Gwer (chanson du thermomètre)

Son an ibil gwer, Selaouit hag e klevot (×2)Le chant de la cheville de verre, écoutez et entendez (×2)

Ur son nevez savet  kanaouenn an dour beuzUn chant nouvellement écrit la chanson de l'inondation

Ur son nevez savet son an ibil gwerUn chant nouvellement écrit le chant de la cheville de verre

 

Son an ibil, 'Zo graet d'ar re 'gav dezho (×2)Le chant de la cheville de verre, À propos de ceux qui pensent (×2)

‘Sav an heol 'n o revr (dalendandoe an ibil gwer)Que le soleil se lève dans leur derrière* (dalendandoe an ibil gwer)

 

Son an ibil, Skediñ a reont er bed holl (×2)Le chant de la cheville de verre, Ils rayonnent partout dans le monde (×2)

O kas ane'añ da goll(dalendandoe an ibil gwer)En le menant à sa perte (dalendandoe an ibil gwer)

 

Son an ibil, Ar bed a skuilh e zaeroù (×2)Le chant de la cheville de verre, Le monde verse ses larmes (×2)

Ken ma pign ar morioù (dalendandoe an ibil gwer)Et voilà que les mers montent (dalendandoe an ibil gwer)

 

Son an ibil, Benn nebeut ‘vo dindan dour (×2)Le chant de la cheville de verre, Bientôt se retrouvera sous l'eau (×2)

Kêr-benn ar gouloù aour (dalendandoe an ibil gwer)La capitale des lumières d’or (dalendandoe an ibil gwer)

 

Son an ibil, Ha pa vo beuzet Paris (×2)Le chant de la cheville de verre, Et quand Paris sera engloutie (×2)

E adsavo Kêr-Is (dalendandoe an ibil gwer)Ker-Is ressurgira des flots* (dalendandoe an ibil gwer)

 

Son an ibil, Ha ‘tistroio ar galloud (×2)Le chant de la cheville de verre, Le pouvoir reviendra (×2)

D'ar vorganez Dahud (dalendandoe an ibil gwer)A la sirène Dahud (dalendandoe an ibil gwer)

 

Son an ibil, Da lak gwirioù an Endro (×2)Le chant de la cheville de verre, Pour faire valoir à nouveau (×2)

Da dalvezout en-dro (dalendandoe an ibil gwer)Les droits de la Nature (dalendandoe an ibil gwer)

 

Son an ibil, D'e dro e vo da Vab-Den (×2)Le chant de la cheville de verre, Ce sera au tour de l'Homme (×2)

Da vezañ ur vojenn (dalendandoe an ibil gwer)De devenir une légende (dalendandoe an ibil gwer)

 

Son an ibil, Ganeomp emañ an alc'hwez (×2)Le chant de la cheville de verre, Nous avons la clef (×2)

Da herzel ar reuz-se (dalendandoe an ibil gwer)Pour arrêter ce désastre (dalendandoe an ibil gwer)

 

Son an ibil, Implijomp mat anezhañ (×2)Le chant de la cheville de verre, Faisons-en bon usage (×2)

Kuit deomp da finvezhañ (dalendandoe an ibil gwer)Ou nous courrons à notre perte (dalendandoe an ibil gwer)

 

Petra ‘peus graet ar dibenn-sizuhn ?

Ar sizhun tremenet oa bet dalc’het mat.

Bet oamp epad daou devezh e Pluned ober war dro ma merc’hed vihan peogwir o tud en doa ranket mont kuit.

Distro-en-dro e Binig, labouret em boa em c’harrdi, staliañ un gannerez nevez,

goude touzet em boa al leton

hag a-benn ar fin an disul bet oamp e Iffignag er stal-liorzh nevez ad-digoret dibab plants evit an nevezamzer.

Setu.

Vocabulaire et/ou expressions

N'’em eus ket komprenet ar pezh ac'’h eus lavaret.Je n'ai pas compris ce que tu as dit.

Plants tomates am eus bet digant va amezeg.J'ai eu des plants de tomates par mon voisin.

Deuet on da c'’houlenn eus ho keloù.Je suis venu demander de vos nouvelles.

Koaniañ a ran gant kerent.Je dîne avec les parents.

C’'hwi a gemero un dra bennak ?Vous prendrez quelque chose ?

Pa c'’hellan ez an da glask anezho.Quand je peux je vais les chercher.

Kavout a ra din ez eo re ziwezhat !Je trouve qu'il est trop tard !